PO aardrijkskunde

Natuur en techniek PO

Geschiedenis PO

Sport PO

Engels PO

Taal en spelling po

Kunst PO

Mens en maatschappij PO

Rekenen PO

Quiz bij het nieuws week 16

Het NOS Jeugdjournaal is een nieuwsprogramma van de NOS met het laatste nieuws voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is dagelijks een ochtenduitzending.

Jeugdjournaal

Het laatste nieuws van NOS Jeugdjournaal

Schooltv geeft achtergronden bij het nieuws van de afgelopen week. Bij elke vraag vind je een korte video met achtergrondinformatie bij een onderwerp uit het nieuws. Let goed op, want het juiste antwoord zit in de video. 

Deze week in het nieuws: resten grootste zeereptiel ooit, noodweer, vulkaanuitbarsting, reclame Rusland op babyzender en vooruitblik op de dag van de aarde.

Test je kennis!

Quiz bij het nieuws - week 16

Jeugdjournaal vrijdag 19 april

Het Jeugdjournaal in de ochtend met nieuws over de grootste verkiezingen ter wereld, over de beroemde scheve toren van Pisa en over natuurgeluiden in muzieknummers.

Nieuws over verkiezingen in India, toren van Pisa en muziek

In de serie Smullen laten kleuters zien welke maaltijd ze lekker vinden en waarom juist deze maaltijd zo speciaal voor ze is.

Kindertijd

In de serie Smullen laten kleuters zien welke maaltijd ze lekker vinden en waarom juist deze maaltijd zo speciaal voor ze is (KRO-NCRV).

Smullen

Levivot uit Israël 

Was de mens ooit een vis? | Explainer #5

Reis mee door de wonderlijke geschiedenis van onze planeet en ontdek 14 miljard jaar geschiedenis van de aarde. Verken tijdperken waarin de aarde er compleet anders uitzag dan vandaag. Van de dino's tot de ijstijd en van een wereld zonder leven tot de opkomst van bijzondere prehistorische wezens. (KRO-NCRV)

Earth Challenge

Mensen zijn een aapsoort, of beter gezegd een primaat. Die primaten stammen af van zeedieren omdat leven op het land vroeger nog niet mogelijk was. De verste voorouder van de mens dus een vis.

Was de mens ooit een vis?

Nieuw voor primair onderwijs

VO biologie

VO aardrijkskunde

VO geschiedenis

VO Nederlands

Economie VO

Mens en maatschappij VO

Engels VO

VO wiskunde

VO kunst

Wat hebben wiskunde, Mongoolse boventoonzang
en hormonale schommelingen

te maken met stemmingen?

Stemmingen, akkoorden

het is net politiek. Maar ik beloof je
dat zelfs Den Haag niet zulke wrange akkoorden

sluit als er in de muziek
kunnen klinken bij bepaalde stemmingen.

Ja, dit wordt een heftige video waarin je
voorkennis als vaste Notendopper

goed van pas komt.

Een stemming komt naar voren in
de relatie tussen verschillende tonen.

In onze westerse muziekwereld
rekenen we in octaven.

Een octaaf heeft twaalf tonen.

Die tonen staan op een bepaalde afstand van
elkaar.

Hun frequenties hebben een bepaalde verhouding.

Het gros van de instrumenten is gelijkzwevend,

Nee, gelijkzwevend slaat op
een evenredige zweving.

Je hoort het als een trilling of een soort onrust
in het geluid tussen de verschillende tonen.

Hierbij zijn twee zaken

Twee zaken van belang:
de frequentie van de losse toon

en hoe die frequentie in verhouding staat
tot de andere tonen van het octaaf.

Een losse toon klinkt in onze oren
als het goed is zuiver, rustig, rein.

De zweving ontstaat
wanneer je niet één, maar twee of

meerdere tonen tegelijk laat klinken in
een gelijkzwevende stemming.

De frequenties staan dan in
een imperfecte verhouding tot elkaar,

waardoor het een klein beetje mis gaat
met de boventonen.

Ja, boventonen, denk een beetje aan
de Mongoolse boventoon zang

en dat is dus iets heel anders
dan de Genemuidse bovenstem hè.

Maargoed, die boventonen gaan
een beetje met elkaar op de vuist.

Ons oor hoort dat vaak onbewust als zweving.

Kan het niet zonder zweving?

Nou, die vraag stellen zowel politici als musici.

Want ja, zeg nou zelf, dat
gezweef kan je toch missen als kiespijn?

Nou nee, want net
als de functie van ons poldermodel

is het in de gelijkzwevende stemming ook
een compromissenkwestie.

Alle tonen in het octaaf doen wat water bij de wijn

en voilà, iedereen zweeft evenredig.

Wiskundig gezien is dit de eerlijkste manier.

Maar volstrekt zuivere koffie is het niet.

Daarvoor mag je aankloppen bij
een andere stemming.

In de 16de eeuw kwam de Italiaanse knappe kop

Gioseffo Zarlino al in het reine met de muziek.

Dat wil zeggen zijn reine stemming heeft
een toonladder met intervallen

die bestaan uit breuken
van kleine hele getallen.

2/1 voor het octaaf, 3/2 voor de kwint,

4/3 voor de kwart, 5/4 voor de grote terts en 6/5
voor de kleine terts.

En de overige intervallen worden daarvan afgeleid.

Nougoed, misschien hoor je
hoe rein sommige intervallen klinken.

Ja, net bronwater hè zo fris en puur.

Maar misschien hoor je het verschil ook nauwelijks.

De stemming van Pythagoras dan maar.

Die is gebaseerd op een stapeling van reine kwinten.

Die stapeling werkte prima

tot de muziek complexer werd door de opkomst van
de polyfonie, door al die tussenstemmen

en harmonieën werd de pythagorese zaak toch
een tikkie tricky.

Een andere bekende is de middentoonstemming.

Die heeft natuurzuivere grote tertsen

waardoor je al meer muzikale vrijheid hebt
zonder dat de zaak wrang wordt.

Maar het hangt wel af van de toonsoort.

Een G majeurakkoord kan
in middentoon hemels klinken,

terwijl een Fis akkoord
je direct meevoert naar de middentoonhel.

Ja, verderop in de barok werd
er vrolijk geëxperimenteerd met stemmingen.

Een bekende is Werckmeister III.

Vernoemd naar Andreas Werckmeister, die bij de derde poging tot een lekkere stemming kwam.

Kenmerkend daarbij
zijn er vier iets te kleine kwinten?

Mmm..

Jaaah..

Ja, overduidelijk te klein die kwinten.

Voor het grote publiek werd
de zaak leefbaar met de Kirnbergerstemming.

Het Wohltemperierte Klavier van Bach gaat
daarmee hand in hand, want eindelijk

kon men in alle toonsoorten spelen
zonder in de hel te komen.

Maar wel goed oefenen
wat anders beloofde je muziekleraar je alsnog

het vagevuur.

Hm, hm,

hm, ja.

Maar goed, dat Wohltemperiert
‘Wohl-temperiert’ slaat toch niet op gelijkzwevend,

want tegenwoordig hanteren wij, op wat oude
muziekgroepen na, deze gelijkzwevende stemming

onze hedendaagse octaven tellen
twaalf evengrote stukjes en volgens dat

compromissenmodel moet elk stukje water bij
de wijn doen.

Alle intervallen klinken daardoor vals,

maar niet zo vals als een kraai of
zo vals als Gerard Joling

volgens Gordon.

Hm ja,

klinkt heel normaal hè?
Omdat wij daarmee opgroeien.

Alleen het getrainde oor hoort
de valsheid, de gelijke zweving in het geluid.

En er zijn er trouwens ook nog stemmingen uit
een parallel universum.

Sadomasochistische stemmingen
zo u wilt, zoals de 19-toonsstemming

en 31-toonsstemming.

Ja en uh, kunnen we de zaak nog verder opdelen?

Tuurlijk, dacht Harry Partch en hij kwam met een
43-toons verdeling.

De populariteit daarvan valt tot op
heden nogal tegen

en hoe zou dat toch komen?

Dit is trouwens alleen nog maar de afdeling
westerse stemmingmakerij hè,

want onze aardbol bevat nog tal van
andere stemmingen, zoals..

Wat is er Erik?

*gehuil

Is het te moeilijk?

*gesnotter en gesnuit

Moet ik hem gewoon stoppen hier?

Nou ja, sorry, de stemming slaat eventjes
helemaal om in de studio.

Ja, dat was gewoon clickbait.

Wat zijn stemmingen?

Wat is een wals, wat doet een dirigent eigenlijk en wat is het verschil tussen majeur en mineur? In de serie Muziek in een Notendop (Omroep Max) geeft presentator Sander Zwiep op luchtige wijze antwoord op al dit soort vragen.

Muziek in een notendop

NPO Klassiek

Een stemming komt naar voren in de relatie tussen verschillende tonen. In onze westerse muziekwereld rekenen we in octaven. Een octaaf heeft twaalf tonen. Die tonen staan op een bepaalde afstand van elkaar, hun frequenties hebben een bepaalde verhouding. Het gros van de instrumenten is gelijkzwevend. Dit slaat op een evenredige zweving tussen de verschillende tonen. Hierbij zijn twee zaken van belang: de frequentie van de losse toon en hoe die frequentie in verhouding staat tot de andere tonen van het octaaf.

De relaties tussen verschillende tonen

Hey! Ja, wat hebben de Sound of Music

Guido van Arezzo en
je oren te maken met solfège?

Vraag een conservatoriumstudent
welk vak hij of zij

het minst leuk vindt en dan is
de kans groot dat het antwoord ‘Solfège’ is.

Bij de solfègeles wordt muziek geanalyseerd op melodie,

toonhoogte, intervallen, ritme
en harmonie.

En waarmee analyseer je dan?

Nou, wat dacht
je van die twee kraakbeenen microfoons

aan de zijkanten van je hoofd?

Bij solfège doe je het met je blote oren.

Leuke dingen zoals onvoorbereid de melodie

van blad zingen,

vreemde ritmes klappen en een akkoorddictee.

Solfège holadijee.

Deze challenges, die zorgen er wel voor dat
je muzikale gehoor verbetert en

je trefzekerheid bij het musiceren toeneemt.

Solfegiëren is het werkwoord dat erbij
hoort en betekent zowel het zingen

van toonladders als het zingen van een
muziekstuk met benoeming van de noten.

In plaats van de notennamen als:

Wordt vaak:
Do-Re-Mi-Fa-So-La-Ti-Do gebruikt.

Waar komt dat precies vandaan?

Nou, je kent vast
dit liedje uit de Sound of Music

Doe, a deer, a female deer.

Ray, a drop of golden sun.

Me, a name I call myself.

Far, a long, long way to run.

Sew, a needle pulling thread,

La, a note to follow sew,

Tea, a drink with jam and bread!

That will bring us back to

do oh-oh-oh!

Ja, dat zijn de lyrics. Maar goed.

Maar zo'n 945 jaar vóór The Sound
of Music ontwierp

de Italiaanse muziektheoreticus
Guido van Arezzo de voorloper van

de moderne muzieknotatie, waarbij de noten
op lijnen staan die de hoogte aangeven.

Arezzo kwam met 'Ut queant laxis'.
Dat zijn de eerste woorden van

het gezang dat hij schreef ter ere van
Johannes de Doper.

De beginwoorden van
regels van dat lied vormen de

oorsprong van die toonladder met
do-re-mi-fa-sol-la-si-do

die toen in de bétaversie nog
niet do-re-mi, maar ut-re-mi was

als dat klinkt toch wel anders
ut-re-mi

So that your servants may

with loosened voices

resound the wonders

of your deeds,

clean the guilt

from our stained lips,

O Saint John.

Componist Bononcini, een paar jaar later

die vond ut maar vreemd om met ut te beginnen.

Do van Dominus was beter.

Voila, Do Re Mi.

Maargoed, de beginwoorden van die
goeie ouwe hymne gaan

per regel dus een toon omhoog, precies
een Von Trappje hoger.

Net als bij de Sound of Music.

Arezzo die gebruikte het om z’n leerlingen
deze toonladder in te prenten.

Het gaat hier trouwens om
relatieve toonhoogtes

Die Do hoeft niet altijd een C te zijn.

Het kan ook net zo goed een D zijn

of een bes.

Het gaat erom dat die do altijd de grondtoon,

de thuisnoot

van een betreffende toonsoort is.

Dít kan een Do zijn dit, dit

alles kan een Do zijn.

Zo kunnen dus ook
mensen met geen absoluut gehoor,

uh niet te verwarren
met mensen met absoluut geen gehoor,

ook van blad zingen.

Het maakt namelijk niet uit op
welke toonhoogte je begint.

Het gaat om de afstand

tussen de gezongen noten.

De notennamen zoals wij ze meestal gebruiken
verwijzen naar absolute toonhoogtes.

Dit is bijvoorbeeld absoluut altijd een C.

En dit is een Cis, tenzij de piano erg vals is.

Maargoed, er zijn weinig mensen die
als ze in de partituur

een C zien staan, direct
ook precies een C kunnen zingen.

Deze mensen met zo'n absoluut gehoor

halen steevast
hoge cijfers bij het solfège-examen.

Mensen zonder dat gehoor, die hebben
het iets moeilijker.

Die hebben altijd een
referentietoon nodig.

Je ziet bijvoorbeeld vaak een
koordirigent met een stemvork in de weer.

Hm ja uh,

en die geeft dan een A aan.

Ja, en
als zo'n dirigent goed heeft opgelet

tijdens de solfègeles en altijd netjes
een groente heeft opgegeten, dan kan hij

als de zangers een C moeten zingen,
die van de A afleiden.

Een kleine terts omhoog.

Tijd voor het dictee. Erik?

Ik heb een akkoord voor je jongen.

Uh...

Oke, deze dan?

Nee?
-Lastig.

Klap eens in 28/14de.

Uh...

- Mompelt teleurgesteld

Wat is solfège?

Bij de solfègeles wordt muziek geanalyseerd op melodie, toonhoogte, intervallen, ritme en harmonie. En daarbij heb je vooral je gehoor nodig, voor bijvoorbeeld onvoorbereid een melodie van blad zingen, vreemde ritmes klappen en een akkoorddictee. Deze opdrachten zorgen ervoor dat je muzikale gehoor verbetert en je trefzekerheid bij het musiceren toeneemt.

Muziek analyseren op melodie, toonhoogte, intervallen, ritme en harmonie

Eigenlijk volgt elk land of elke regio in de wereld een soort demografisch pad en dat heet de demografische transitie.  De demografische transitie.  Dat is een cruciaal model om te begrijpen waarom de bevolking zo hard groeit en hoe dat in de toekomst kan gaan.  Want zo'n bevolkingsexplosie volgt meestal een vast patroon dat in alle landen ongeveer hetzelfde lijkt te gaan.  En dat ziet er zo uit.  De demografisch transitie is een ontwikkeling die eigenlijk alle regio's in de wereld doormaken.  Waarin je begint met hoge sterfte, hoge vruchtbaarheid, dan een tussenfase waarin de sterfte daalt door toenemende ontwikkeling, betere medicijnen, betere voeding.  En dat gat tussen die twee, dat leidt tot die bevolkingsexplosie.  Daarna volgt ook de daling van de vruchtbaarheid tot je een eindfase bereikt waarin beide weer ongeveer gelijk zijn.  Lage sterfte lage vruchtbaarheid, de eindfase van de demografische transitie zoals Nederland  In de jaren zestig en zeventig was natuurlijk een tijdperk van het boek de population bom van Paul Ehrlich, beroemd boek, dat die zei van nou de wereldbevolking groeit zodanig binnen tien jaar is het een catastrofe.  Is niet gebeurd, maar dat heeft wel het denken heel erg beïnvloed.  En toen zijn er eigenlijk in ontwikkelingslanden geforceerde bevolkings beperkingsprogramma's gestart Ook gesteund door het westen, bijvoorbeeld in India.  Gedwongen sterilisatie.  Ja dat was natuurlijk niet een fijne ingreep.  Wat willen mensen?  En veel mensen, ook in Afrika, willen eigenlijk minder kinderen dan ze krijgen.  Aan de hand van onder meer dat geboortecijfer kan je dus goed zien waar in de transitie elk land zich bevindt.  Om de bevolking op peil te houden moet dat cijfer iets boven de twee liggen, want als elke vrouw minstens twee kinderen krijgt, worden allebei de ouders vervangen.  De afgelopen decennia is het vruchtbaarheidscijfer op heel veel plekken flink gedaald.  Het ligt in de meeste landen rond de twee kinderen per vrouw of zelfs daaronder.  Maar één regio valt erg op en dat is Afrika.  Als je nu kijkt naar het aantal mensen per jaar wat erbij komt in in Afrika, 30 miljoen of dergelijk.  Dat het dat hebben we maar zelden meegemaakt in de geschiedenis, ook in Azië.  En in sommige landen is het nu nog steeds ouderwets hoog zoals Niger, waar vrouwen gemiddeld zo'n zeven kinderen krijgen.  In Tanzania, ligt het tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw.  Maar bevolkingsexplosie zijn eindig en deze dus ook.  De Verenigde Naties maken al tientallen jaren bevolkings prognoses en voor het jaar 2100 ziet die prognose er zo uit.  Ze hanteren een marge want je weet nooit zeker hoe de toekomst loopt maar deze lijn is de meest waarschijnlijke variant.  Grosso modo als je het over de wereldbevolking hebt, dan zijn die voorspellingen van de verenigde naties wel heel goed geweest.  Maar als je meer inzoomt naar bijvoorbeeld Afrika. Ja, dan zie je wel dat daar wel variatie zit in de prognoses.  Er zijn dus ook andere prognoses zoals je hier ziet en die komen soms lager uit.  Die modellen neem je dan bijvoorbeeld inkomensgroei of onderwijs voor vrouwen of anticonceptie mee.  Dat zijn belangrijke factoren om het geboortecijfer omlaag te brengen.  Maar hoe u het ook wendt of keert, we moeten rekening houden met een hele grote bevolkingsgroei op dat continent.  Als je de wereldkaart zou opdelen naar bevolking, dan ziet ie er opeens heel anders uit.  De twee grootste landen, China en India, vallen meteen op, maar ook Indonesie, Pakistan en Nigeria zijn een stuk groter.  Rusland, Canada en Australië verdwijnen bijna. Enorme landen in oppervlakte, maar er wonen relatief weinig mensen.  En let op wat er gebeurt als we vooruitkijken naar 2050.  Dan is de wereldbevolking gegroeid tot bijna 10 miljard mensen en de helft van die groei komt door deze acht landen.  Nigeria, Congo, Tanzania, Egypte Ethiopie, Pakistan, India en de Filippijnen.  En in het jaar 2100, aan het eind van deze eeuw.  Dan zie je het verschil pas echt.  Want kijk eens hoe groot Afrika dan ineens wordt.  Bijna de helft van de wereld woont dan op dat continent en onze bevolkings kaart ziet er dan ook heel anders uit.  Kijk hoe Nigeria en Congo een grotere bevolking hebben dan de Verenigde Staten en ook Ethiopië komt al in de buurt.  Maar kijk ook hoe er in Madagascar tegen die tijd meer mensen wonen dan in Frankrijk of in het Verenigd Koninkrijk.  Nou, laatste voorbeeldje. China nog steeds een groot blok, want ook dan zijn er nog heel veel Chinezen.  Maar China is dan al lang niet meer.  Dat zie je ook het land met de meeste inwoners.

De demografische transitie

Nieuwsuur is er voor achtergronden bij het nieuws met video's voor de bovenbouw over onderwerpen als IS, de Europese Unie (EU) en de verkiezingen.

Nieuwsuur in de klas

Naar de website van Nieuwsuur

Elk land of elke regio volgt een demografisch pad dat we de demografische transitie noemen. Het model is cruciaal om te begrijpen waarom een bevolking zo hard groeit en hoe dat in de toekomst kan gaan. Een bevolkingsexplosie volgt meestal een vast patroon waarin je begint met hoge sterfte en vruchtbaarheid en eindigt met lage sterfte en lage vruchtbaarheid. Daartussen zit een periode met lage sterfte en hoge vruchtbaarheid wat leidt tot een bevolkingsexplosie.

Een model om bevolkingsgroei te meten

We zitten midden in een bevolkingsexplosie. Ik was in Tanzania en daar keek ik in de toekomst, een toekomst waarin in het jaar 2100 vier op de tien wereldburgers in Afrika wonen. Het is een toekomst waarin nog veel meer mensen hun geluk in de stad zullen zoeken, waarbij nog meer mega steden met tientallen miljoenen inwoners zullen ontstaan, waarvan sommigen zelfs over landsgrenzen heen gaan groeien. Het is de toekomst van onze wereld en van bijna 11 miljard mensen in het jaar 2100. We hebben vier afleveringen voor je in deze speciale serie. We kijken naar de grote ontwikkelingen die het nieuws soms niet halen, maar wel een enorme invloed hebben. We duiken de cijfers in en we praten met deskundigen van over de hele wereld. Heel erg leuk en heel erg belangrijk. Dat is best wel ongelooflijk eigenlijk, ja. In deze eerste aflevering kijken we in detail naar die bevolkingsexplosie. Hoe zijn we tot 8 miljard mensen gekomen en groeit de mensheid eigenlijk voor eeuwig door? In de afleveringen daarna zoomen we in op het dynamische Afrikaanse continent, op de megasteden in wording. Want hoe gaan die om met al die nieuwkomers? En we kijken naar Azië, waar India China inhaalt als het land met de meeste inwoners. Dit is Baby Vinice, geboren op 15 november vorig jaar op de Filipijnen en symbolisch de 8 miljardste wereldburger. Symbolisch, want in dezelfde minuut werden er wereldwijd nog eens 254 andere baby's geboren. En dat slechts elf jaar nadat de 7 miljardste baby ter wereld kwam. Je kunt eigenlijk zeggen de 21e eeuw wordt de eeuw van Afrika. Zodanig dat ze bijna net zo groot worden als Azië. Dat is ongelooflijk eigenlijk. Dat is best wel ongelofelijk eigenlijk, ja. In deze eerste aflevering kijken we naar twee dingen. Hoe zijn we tot 8 miljard inwoners op deze planeet gekomen en hoe ziet het er eind deze eeuw uit in het jaar 2100? Maar we beginnen bij het begin, tenminste zo'n tienduizend jaar geleden. We zijn dan met zo'n 7 miljoen mensen net iets meer dan een nu in Noord en Zuid-Holland bij elkaar wonen. Tot aan het begin van onze jaartelling groeit de wereldbevolking langzaam naar bijna 250 miljoen inwoners. Langzaam groeit dat door, want pas in 1500 is de wereldbevolking weer verdubbeld. De volgende verdubbeling duurt maar 300 jaar. Rond 1800 bereikt de wereld 1 miljard inwoners. En dan? Dan gaat het hard. De bevolkingsexplosie begint. Vanaf 1800 gaat het astronomisch hard en steeds harder. Na twee, drie, vier, vijf, naar 6 miljard rond het jaar 2000. Een jaar of elf later 7 miljard en dan in 2022 8 miljard mensen. Nou, hoe kan het dat we in de laatste 200 jaar zo hard zijn gegroeid? Tot in de loop van de tijd en dat is een beetje gebeurd door iets verbeterde welvaart, steden die ontstaan. Eigenlijk volgt elk land of elke regio in de wereld een soort demografisch pad en dat heet de demografische transitie. De demografische transitie. Dat is een cruciaal model om te begrijpen waarom de bevolking zo hard groeit en hoe dat in de toekomst kan gaan. Want zo'n bevolkingsexplosie volgt meestal een vast patroon dat in alle landen ongeveer hetzelfde lijkt te gaan. En dat ziet er zo uit. De demografisch transitie is een ontwikkeling die eigenlijk alle regio's in de wereld doormaken. Waarin je begint met hoge sterfte, hoge vruchtbaarheid, dan een tussenfase waarin de sterfte daalt door toenemende ontwikkeling, betere medicijnen, betere voeding. En dat gat tussen die twee, dat leidt tot die bevolkingsexplosie. Daarna volgt ook de daling van de vruchtbaarheid tot je een eindfase bereikt waarin beide weer ongeveer gelijk zijn. Lage sterfte lage vruchtbaarheid, de eindfase van de demografische transitie zoals Nederland. In de jaren zestig en zeventig was natuurlijk een tijdperk van het boek de population bom van Paul Ehrlich, beroemd boek, die zei van ja de wereldbevolking groeit zodanig binnen tien jaar is het een catastrofe. Is niet gebeurd, maar dat heeft wel het denken heel erg beïnvloed. En toen zijn er eigenlijk in ontwikkelingslanden geforceerde bevolkingsbeperkings programma's gestart. Ook gesteund door het westen, bijvoorbeeld in India. Gedwongen sterilisatie. Ja dat was natuurlijk niet een fijne ingreep. Wat willen mensen? En veel mensen, ook in Afrika, willen eigenlijk minder kinderen dan ze krijgen. Aan de hand van onder meer dat geboortecijfer kan je dus goed zien waar in de transitie elk land zich bevindt. Om de bevolking op peil te houden moet dat cijfer iets boven de twee liggen, want als elke vrouw minstens twee kinderen krijgt, worden allebei de ouders vervangen. De afgelopen decennia is het vruchtbaarheidscijfer op heel veel plekken flink gedaald. Het ligt in de meeste landen rond de twee kinderen per vrouw of zelfs daaronder. Maar één regio valt erg op en dat is Afrika. Als je nu kijkt naar het aantal mensen per jaar wat erbij komt in Afrika, 30 miljoen of dergelijk. Dat het dat hebben we maar zelden meegemaakt in de geschiedenis ook in Azië. En in sommige landen is het nu nog steeds ouderwets hoog zoals Niger, waar vrouwen gemiddeld zo'n zeven kinderen krijgen. In Tanzania, waar wij voor deze serie zijn geweest ligt er tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw. In Dar Es Salaam valt bijna niet tegen de komst van al die nieuwkomers op te bouwen. Volgens sommige prognoses is het straks aan het eind van deze eeuw de op twee na grootste stad in de wereld. Laten we een blik werpen op die toekomst. We beginnen met een testje. We zijn nu hier in de grafiek bij 8 miljard mensen in het jaar 2022 vorig jaar. Maar hoe loopt deze lijn verder? Met hoeveel zijn we denk jij in het jaar 2100? Nou, veel mensen zullen kiezen voor B of C, maar het goede antwoord is A. Het is een veelgemaakte fout. Veel mensen denken dat een stijgende lijn altijd maar door stijgt. Maar bevolkingsexplosies zijn eindig en deze dus ook. De Verenigde Naties maken al tientallen jaren bevolkings prognoses en voor het jaar 2100 ziet die prognose er zo uit. Ze hanteren een marge want je weet nooit zeker hoe de toekomst loopt maar deze lijn is de meest waarschijnlijke variant. Grosso modo als je het over de wereldbevolking hebt, dan zijn die voorspellingen van de verenigde naties wel heel goed geweest. Maar als je meer inzoomt naar bijvoorbeeld Afrika en dan zie je wel dat daar wel variatie zit in de prognoses. Er zijn dus ook andere prognoses zoals je hier ziet en die komen soms lager uit. Die modellen neem je dan bijvoorbeeld inkomensgroei of onderwijs voor vrouwen of anticonceptie mee. Dat zijn belangrijke factoren om het geboortecijfer omlaag te brengen. Maar hoe u het ook wendt of keert, we moeten rekening houden met een hele grote bevolkingsgroei op dat continent. Nog even terug naar die 8 miljard wereldburgers. Want waar wonen die precies? We delen ze even op naar continent en dan zie je meteen hoe ongelijk de bevolkingsgroei is verdeeld. Grofweg de helft van de wereld woont nu in Azië en maar een heel klein deel in Europa. En ook binnen de continenten zijn de verschillen groot. Kijk maar even naar deze kaart. Als je de wereldkaart zou opdelen naar bevolking, dan ziet ie er opeens heel anders uit. De twee grootste landen, China en India, vallen meteen op, maar ook Indonesië, Pakistan en Nigeria zijn een stuk groter. Rusland, Canada en Australië verdwijnen bijna. Enorme landen in oppervlakte, maar er wonen relatief weinig mensen. En let op wat er gebeurt als we vooruitkijken naar 2050. Dan is de wereldbevolking gegroeid tot bijna 10 miljard mensen en de helft van die groei komt door deze acht landen. Nigeria, Congo, Tanzania, Egypte, Ethiopie, Pakistan, India en de Filippijnen. En in het jaar 2100 aan het eind van deze eeuw. Dan zie je het verschil pas echt. Want kijk eens hoe groot Afrika dan ineens wordt. Bijna de helft van de wereld woont dan op dat continent en onze bevolkings kaart ziet er dan ook heel anders uit. Kijk hoe Nigeria en Congo een grotere bevolking hebben dan de Verenigde Staten en ook Ethiopië komt al in de buurt. Maar kijk ook hoe er in Madagascar tegen die tijd meer mensen wonen dan in Frankrijk of in het Verenigd Koninkrijk. Nou, laatste voorbeeldje is China nog steeds een groot blok, want ook dan zijn er nog heel veel Chinezen. Maar China is dan al lang niet meer dat zie je ook, het land met de meeste inwoners. In deze serie gaan we het hebben over dat soort uitdagingen in China en India dus. Maar ik neem je eerst mee naar Dar es Salaam.

Nieuwsuur in de klas: De wereld in 2100

In deze eerste aflevering zetten we de schijnwerpers op een wereld die richting de 9 miljard mensen beweegt - of zelfs nog meer. Hoe ziet onze wereld er uit in 2100?

De bevolkingsexplosie: waar eindigt het? (afl.1)

Nieuw voor voortgezet onderwijs

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Schooltv

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!